TERAPIA PSYCHOMOTORYCZNA wg. PROCUS I BLOCK

Terapia psychomotoryczna jest systemem usprawnienia dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Prekursorkami tej terapii są belgijki Marcelle  Procus i Michelle Block. Zakładały one, że przez uświadomienie, przewidywanie i osiągnięcie ruchu docelowego, dziecko dochodzi  stopniowo do kontrolowania procesów psychologicznych, panowania nad sobą, co prowadzi do polepszenia procesów poznawczych: rozumienia, mowy, pamięci. Stopniowo poprawia się integracja systemu nerwowego jako całości. Terapia ta mieści się w nurcie terapii integracyjnych, w których na bazie ćwiczeń ruchowych stymuluje rozwój wielu funkcji OUN, zwłaszcza w zakresie wzajemnego ich sprzężenia i integrowania. Celem i efektem terapii jest konstrukcja i aktywizacja sieci neuronalnych, które odpowiadają za mózgowe procesy integracyjne. W wyniku tego dziecko osiąga możliwość optymalnego funkcjonowania w swoim środowisku, stosownie do wieku predyspozycji psychofizycznych.  W wymiarze klinicznym celem terapii jest likwidowanie różnego rodzaju patologii i zaburzeń ruchu, koordynacji wzrokowo – ruchowej, zachowania, emocji, pamięci, uwagi, czytania, pisania.
Dzieci które mogą skorzystać z terapii psychomotorycznej, to dzieci trudne, nadwrażliwe, nadaktywne, lękliwe, bierne, płaczliwe, impulsywne, agresywne z objawami depresji. Terapia psychomotoryczna jest zalecana przez lekarza  neurologa,  który wyklucza wszelkie przeciwwskazania. 
Terapia ta obejmuje 30 zajęć prowadzonych przez 2 osoby ( psycholog, pedagog, logopeda, fizjoterapeuta) w małej grupie dzieci. Terapia psychomotoryczna działa bardzo szerokim zbiorem środków i w wyniku tego polepsza się nie tylko mowa, praksje i somatognazja, ale ogólne funkcjonowanie dziecka jako całości psychofizycznej.

ORGANIZACJA TERAPII PSYCHOMOTORYCZNEJ

Terapia odbywa się w grupie 3 – 6 dzieci. Grupa jest „otwarta”, tzn. gdy jedno dziecko kończy  terapię inne może przyjść na to miejsce. Stwarza to możliwość porównywania się z innymi dziećmi, naśladownictwa, stymulowania do wysiłku, zapobiegania powstawania niezdrowych, niepożądanych więzi  emocjonalnych między terapeutą i dzieckiem. Pozwala też dziecku na uświadomienie sobie, że z najsłabszego może stać się najlepszym w grupie. Ma to wielką wartość w odniesieniu do samooceny dziecka.
Zajęcia organizowane są 2 razy w tygodniu, regularnie zawsze o tej samej porze, w stałe dni, bez obecności rodziców i trwają półtorej godziny.

SCHEMAT ZAJĘĆ:

1. Przywitanie – każde zajęcia rozpoczyna się od przywitania poprzez podanie ręki, kontakt wzrokowy i słowo „ dzień dobry”.
2. Przebieranie i układanie ubrań – dotyczy równocześnie praksji ubierania się, schematu ciała, organizacji czynności w czasie, samodzielności i samoobsługi. Terapeuta pokazuje technikę zdejmowania  ubrań, wymaga złożenia ich i położenia we wskazanym miejscu.
3. Toaleta – każde dziecko jest indywidualnie pytane, czy wybiera się do toalety, co zmusza je do powzięcia decyzji i ułatwia przeczucie swoich potrzeb na czas zajęć.
4. Masaż – oprócz dostarczaniu dziecku bodźców dotykowych, czuciowych, dotyczących schematu ciała, masaż ma ważne znaczenie w kształtowaniu relacji terapeuta – dziecko.
5. Ćwiczenia indukcyjne – polegają na indukowaniu przez terapeutę ruchów zamierzonych, następnie kontrolowanie ich, wreszcie podawanie sygnału do zahamowania. Ćwiczenia te są traktowane jako przygotowanie całości ciała do zasadniczych 10 ćwiczeń dużej motoryki.
   Ćwiczenia indukcyjne są realizowane w różnym tempie, rytmie. Każde z nich jest poprzedzone słowną zapowiedzią. Ćwiczenia indukcyjne mogą być:
   
   • Karuzela
   • Witanie paluszków
   • Kręcą się stopy
   • Pociąg
   • Lata mucha
   • Pif-paf
   • Budujemy mosty
   • Jadą misie
6. Ćwiczenia dużej motoryki - jest to stała kolejność dosyć trudnych i złożonych ćwiczeń. Każde z nich jest czynnością zintegrowaną w dziedzinie ruchu i przestrzeni. Ćwiczenia są wykonywane w różnych kierunkach  i według różnych rytmów. Powinny  być wykonywane w tej samej kolejności, której dziecko musi się nauczyć, aby móc przewidzieć jakie ćwiczenie będzie wykonywało. Ćwiczenia dużej motoryki to:
   
   • Kaczka
   • Pinokio
   • Piesek
   • Zając
   • Krokodyl
   • Marsz po kałużach
   • Dziadek
   • Kangur
   • Bocian
   • Ślimak
7. Ćwiczenia schematu ciała – ćwiczenia są zawsze sprzężone z równoczesną stymulacją czuciową, ruchową, wzrokową, werbalną. Są skuteczne, gdy dziecko nabywa świadomości czucia głębokiego.
8. Aplikacje – zabawy indywidualne i gry zespołowe rozwijające percepcje wzrokową, koordynację wzrokowo – ruchową sprawność manualną, koncentrację i uwagę dziecka. Aplikacje są wykonywane przez dzieci w pozycji leżącej na brzuchu.
9. Ubieranie się  - odbywa się według podobnych zasad, co rozbieranie.
10. Pożegnanie – obowiązuje zasada jak przy przywitaniu.

  Każda z sesji jest czynnością złożoną, obejmującą kilka funkcji, ze zrozumiałym celem i powinna być dobrze zorganizowana w czasie. Stopień trudności ćwiczeń jest dostosowany do wieku i dojrzałości rozwojowej dziecka.

Niniejszy tekst powstał na podstawie artykułu dr. Zofii Kułakowskiej, dr. Katarzyny Szamotulskiej  pt: „ Usprawnianie psychoruchowe dzieci metodą Procus i Block”  w czasopiśmie „Rehabilitacja Medyczna” 2009/ 13/ 4